-
1 вставать
ayağa kalkmak; doğmak; sığmak,girmek; ortaya çıkmak; durmak (faaliyet/saat)* * *несов.; сов. - встава́ть1) врз (ayağa) kalkmak; çıkmak (на стул и т. п.)встава́ть на ковёр — halıya basmak
2) (о солнце, луне) doğmak3) ( умещаться) sığmak, girmek4) в соч.встава́ть на защи́ту ро́дины / оте́чества — vatan savunmasına koşmak
встава́ть перед глаза́ми — gözlerinin önüne gelmek
6) разг. durmakчасы́ вста́ли — saat durdu
заво́д встал — fabrika faaliyetini durdurdu
••встава́ть на путь социали́зма — sosyalizm yoluna girmek
встава́ть на путь обма́на — hile yoluna gitmek
встава́ть на оши́бочный путь — yanlış bir yola gitmek
они́ вста́ли на путь злоупотребле́ний — onlar suiistimal yolunu tuttu
встава́ть на сто́рону кого-л. — birinin tarafını tutmak; birinde yana çıkmak
лежа́ть не встава́я (о больном) — yataklara döşenmek
-
2 подниматься
несов.; сов. - подня́ться1) ( перемещаться вверх) çıkmak; kalkmakподня́ться на аэроста́те на высоту́ пятна́дцати киломе́тров — balonla on beş kilometreye çıkmak
ме́дленно поднима́ться по ступе́нькам — basamakları ağır ağır çıkmak
поднима́ться по ле́стнице на пя́тый эта́ж — merdivenden beşinci kata çıkmak
поднима́ться на ли́фте — asansörle çıkmak
поднима́ться на́ гору — dağa çıkmak
подня́ться на борт (су́дна / корабля́) — gemiye çıkmak
подня́ться на трибу́ну / на ка́федру — kürsüye çıkmak
за́навес поднима́лся пять раз — perde beş kere inip kalktı
бро́ви у него́ подняли́сь — kaşları yukarı kalktı
2) ( вставать - об упавшем) (ayağa) kalkmakон упа́л, но тут же подня́лся́ — düştü ama derhal ayağa kalktı
больно́й ско́ро подни́мется — разг. hasta yakında kalkacak
3) перен. (восстанавливаться, возрождаться) kalkınmakсе́льское хозя́йство поднима́лось — tarım kalkınıyordu
разори́вшись, он так бо́льше и не подня́лся — battı, bir daha da kalkınamadı
подня́ться из руи́н — harabeler içinden kalkıp yükselmek
4) ( вставать с места) (ayağa) kalkmakподнима́ться с посте́ли — yataktan kalkmak
навстре́чу мне подняли́сь дво́е — iki adam ayağa kalkıp bana doğru yürüdü
5) (о птице, самолёте и т. п.) havalanmak, kalkmak6) (переходить к каким-л. действиям) kalkmakподня́ться в ата́ку — hücuma kalkmak
7) ( восставать) (ayağa) kalkmak, başkaldırmak8) (появляться, возникать, начинаться) çıkmak; kopmakподня́лся́ ве́тер — rüzgar çıktı / aldı
подняла́сь бу́ря — fırtına çıktı / koptu
подняла́сь пыль — toz kalktı
подня́лся́ шум — gürültü koptu
9) ( становиться более высоким) yükselmekстена́ подняла́сь ещё на метр — duvar bir metre daha yükseldi
подня́ться в обще́ственном мне́нии — перен. halkın / kamuoyunun gözünde itibarı artmak
э́тот спортсме́н не суме́л подня́ться вы́ше седьмо́го ме́ста — перен. bu atlet yedincilikten yukarı çıkamadı
10) ( о тесте) kabarmak11) (увеличиваться, повышаться) yükselmekу больно́го подняла́сь температу́ра — hastanın ateşi yükseldi
у неё подняло́сь давле́ние — kadının tansiyonu yükseldi / çıktı
це́ны поднима́ли́сь — fiyatlar yükseliyordu
12) тк. несов. (о дороге и т. п.) tırmanmak, yokuş yukarı gitmek13) тк. несов. (возвышаться над чем-л.) (üzerinde) yükselmek••у меня́ рука́ не поднима́ется уби́ть больно́е живо́тное — hasta hayvanı öldürmeye elim varmıyor
-
3 становиться
I несов.; сов. - стать I1) durmak; çıkmak; olmakстанови́ться в о́чередь (за чем-л.) — sıraya girmek; kuyruk olmak
стань ря́дом со мной — yanıma gelip dur
мы ста́ли в два ряда́ — iki sıra olduk
2) geçmekстать за прила́вок — tezgah başına geçmek
станови́ться на коле́ни — diz çökmek
стать на́ руки — amuda kalkmak
стать на цы́почки — ayaklarının burnu üstünde kalkmak
медве́дь стал на за́дние ла́пы — ayı art ayakları üzerine kalktı
4) в соч.стать ла́герем — kamp kurmak
стать на прива́л — mola vermek
••стать на лы́жи — kayağa başlamak
когда́ он стал на лёд / на коньки́? — patinaja ne zaman başlamıştı?
стать у вла́сти — iktidar başına geçmek
стать на путь социалисти́ческого разви́тия — sosyalist gelişim yoluna girmek
II несов.; сов. - стать II, врзстанови́ться на доро́ге кого-л. — birinin yolu üzerine dikilmek
olmak; hal almakстать материа́льной си́лой — maddi bir güç haline gelmek
стать учи́телем — öğretmen olmak
дни станови́лись коро́че — günler kısalıyordu
лицо́ её ста́ло стро́гим — yüzü sertleşti
оа́зис станови́лся пусты́ней — vaha çölleşmekteydi
станови́лось темно́ — ortalık kararıyordu
круго́м ста́ло темно́ — her yan karanlık kesildi
э́то ста́ло соверше́нно невозмо́жным — bu, büsbütün olanaksızlaştı
жизнь её станови́лась невыноси́мой — hayatı çekilmez bir hal alıyordu
э́то ста́ло на́шей перве́йшей зада́чей — bu, bizim bir numaralı görevimiz halini aldı
станови́ться тради́цией — gelenek haline gelmek; gelenekleşmek
в ко́мнате сра́зу ста́ло светло́ — odanın içi birden aydınlanıverdi
больно́му ста́ло ле́гче — hasta rahatladı
мне ста́ло ску́чно — canım sıkıldı
к ве́черу ста́ло прохла́дно — akşama doğru hava serinledi
в октябре́ ста́ло хо́лодно — Ekim ayında havalar soğudu
противоре́чия станови́лись бо́лее глубо́кими — çelişkiler daha da derinleşmekteydi
па́ртия станови́лась всё сильне́е — parti giderek güçlenmekteydi
-
4 нога
жbacak (-ğı); ayak (-ğı) (тж. ступня)положи́ть но́гу на́ ногу — ayak ayak üstüne atmak
••в нога́х — ayakucunda
идти́ в но́гу — uygun adımla yürümek
идти́ в но́гу со вре́менем — zamana ayak uydurmak
вверх нога́ми — baş aşağı
держа́ть кни́гу вверх нога́ми — kitabı ters tutmak
они́ ста́вят все фа́кты с ног на́ голову — bütün gerçekleri tepe taklak ediyorlar
вся семья́ была́ на нога́х — tüm aile ayaktaydı
подня́ть на́ ноги весь до́м — tüm ev halkını ayağa kaldırmak
он встал с ле́вой / не с той ноги́ — sol / ters tarafından kalkmış
ноги́ мое́й там бо́льше не бу́дет — oraya bir daha adım atmam / ayak basmam
ног под собо́й не чу́ять (от радости) — ayakları yere değmemek
стоя́ть одно́й ного́й в моги́ле — bir ayağı çukurda olmak
встать на́ ноги (о больном) — ayağa kalkmak
одна́ нога́ зде́сь, друга́я там — bir kuşu gidip geliver
конь о четырёх нога́х и тот спотыка́ется — посл. imam bile okurken yanılır
-
5 полагаться
I1) usulden olmak, adet olmakв э́тих слу́чаях полага́ется встава́ть — bu gibi hallerde ayağa kalkmak usuldendir
здесь кури́ть не полага́ется — burada sigara içilmez
так полага́ется (таков порядок) — usul / nizam böyledir
так поступа́ть не полага́ется — böyle davranılamaz
ско́лько с меня́ полага́ется? — ne kadar vereceğim?
II несов.; сов. - положи́тьсято, что ему́ полага́ется, он уже́ получи́л — alacağını almış bulunuyor
güvenmek, itimat etmekна него́ тру́дно положи́ться — ona güvenmek zor
См. также в других словарях:
ayağa kalkmak — 1) ayakları üzerinde durmak, dikilmek Ayağa kalkarak istifa etmeyeceğim, dedi. M. Ş. Esendal 2) hasta iyi olmak, iyileşmek 3) saygı göstermek için oturma durumundan ayaküzeri durumuna geçmek 4) harekete geçmek Bu gece büyük hanımın kerem ve ihsan … Çağatay Osmanlı Sözlük
ayağa fırlamak — hızla ayağa kalkmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
cinleri ayağa kalkmak — sinirlenmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
ay üstüne kalkmak — ayağa kalkmak … Beypazari ağzindan sözcükler
dikilmek — ayağa kalkmak … Beypazari ağzindan sözcükler
şavaklamak — ayağa kalkmak, yükselmek … Beypazari ağzindan sözcükler
ayak — is., ğı, anat. 1) Bacakların bilekten aşağıda bulunan ve yere basan bölümü 2) Bacak 3) Birtakım şeylerin yerden yüksekçe durmasını sağlayan dayak, destek veya bunlardan her biri İskemlenin bir ayağı kırık. Bu köprünün dört ayağı var. 4) Vücudun… … Çağatay Osmanlı Sözlük
gezmek — nsz, er 1) Hava alma, hoş vakit geçirme vb. amaçlarla bir yere gitmek, seyran etmek Tek başına buralarda gezdiği hâlde aradığını bulamıyordu. O. C. Kaygılı 2) Bir yerde dolaşmak, yürümek Kunduralarını çıkarır, satar, yalın ayak gezerdi. S. F.… … Çağatay Osmanlı Sözlük
yekinmek — nsz, hlk. 1) Davranmak, olduğu yerden fırlamak, ayağa kalkmak, kalkmak için hareket etmek, kımıldamak Nihayet içlerinden biri yekindi, okumakta devam etti, ötekiler sustular. M. Ş. Esendal 2) mec. Gereğinden fazla gayret sarf etmek Birleşik… … Çağatay Osmanlı Sözlük
cin — 1. is., İng. gin Buğday, arpa, yulaf vb.nden elde edilen ve ardıçla kokulandırılan bir tür alkollü içki, ardıç rakısı Birleşik Sözler cin darısı cin mısırı 2. is., din b., Ar. cinn 1) Dinî inanışa göre duyularla kavranamayan, insanlar gibi irade… … Çağatay Osmanlı Sözlük
dinelmek — nsz, hlk. 1) Ayakta durmak 2) Ayağa kalkmak, dik durmak 3) e, mec. Karşı koymak, kafa tutmak … Çağatay Osmanlı Sözlük